Indar elektrikoak gure eguneroko eginkizunetan era zuzen edo zeharkakoan ageri dira; argia pizten dugunean, janariak kontserbatzeko hozkailua erabiltzen dugunean edota motorra elektrikoak erabiltzen dituzten garraioetan bidaiatzen dugunean.
Bestalde, indar elektrikoak fenomeno natural ugariren arduradunak izaten dira ere, hala nola, borragoma baten elastikotasuna edota olioaren biskositatea. Gure gorputzaren metabolismoan ematen diren prozesu kimikoak ere indar elektrikoen menpe daude.
Ikusten denez, elektrizitatearen fenomenoa oso arrunta da gure eguneroko bizitzan. John Wesley-k zioen bezala “elektrizitatea unibertsoaren arima da”.
Gorputza baten karga elektrikoa materiaren egitura atomikoan du bere jatorria. Atomoaren kanpoko geruza elektroiez osatua dago, karga negatiboa duten partikulak; bere nukleoa, berriz, protoiez osatua dago, karga positibodun partikulak (balio absolutuan elektroien berdina dena), eta neutroiez, kargarik gabekoak.
Egoera normaletan gorputzak neutroak dira, elektroi eta protoi kopuru berdina dutelako. Hala ere, zenbait atomoek erraz askatzen dituzte beraien kanpo geruzetan agertzen diren elektroiak eta, ondorioz, elektriko kargaturik geratzen dira: hau da, gorputza ELEKTRIZATU egiten da.
Elektrizazio prozesuaren bitartez gorputz batek karga elektrikoa bereganatzen du.
Hau gertatzen da, adibidez, beirazko hagatxo bat zetazko zapi batekin igurzten denean; beiraren elektroi kantitate txiki bat zapira pasatzen da, berau positiboki kargaturik geratzen delarik.
Ondoren hagatxo hori zintzilikatuta dagoen kotoizko bolatxo baten ondoan ipintzen badugu, bolatxoa gerturatu egiten dela ikus daiteke.
Adibide honetatik bi ondorio nagusi atera ditzakegu:
- Hagatxoa igurtzi ondoren berau elektrizatu egin da, hau da, karga positiboa bereganatu du.
- Hagatxoa kargaturik ez dagoenean kotoizko bolatxoak ez du bere posizioa aldatzen. Elektrizatu ondoren, hau da karga positiboa lortzen duenean, bolatxoaren posizioa aldatzen duen indar bat agertzen da, berau distantziaren araberakoa delarik. Beraz, distantziara agertzen den indar hori karga positiboaren ondorioa izan beharko da.
SI-ko unitateak
Magnitudea | Ikurra | Unitatea |
Karga elektrikoa | Q | Coulomb (C) |
Posible den karga elektriko txikiena elektroiarena bada logikoa dirudi berau izatea karga elektrikoaren unitatea. Hala ere, honen zenbakia oso txikia denez, S.I.-ean unitate bezala bere multiplo bat hartzen da, coulomb-a hain zuzen ere (1 C=6,25·1018 e-).
Coulomb-aren definizioa korronte intentsitatearen unitatea den amperean oinarritzen da. Q=I·t denez, ondokoa ondorioztatzen da: coulomb-a 1 ampereko korrontea duen eroale baten sekzio zuzen batetik segundo batean igarotzen den karga elektrikoaren kantitatea da.
Bestalde, zientzi eta industri prozesu arruntetan, coulomb baten balioa oso handia izaten da eta, ondorioz, bere azpi-multiploak askotan erabiltzen dira:
1 μC=10-6 C
1 nC=10-9 C
1pC=10-12 C