'indarra' Tag
-
Newton-en lehenengo legea edo inertziaren legea
21 otsaila, 2007Autobusean nahiz trenean goazenean, bada ezpada euskarri bati ondo eutsita joatea komeni dela ederki asko dakigu. Izan ere, autobusa balaztatzean gure gorputza aurrerantz doala badakigu; alegia, gure gorputzak duen jokabidea balaztei eragiterakoan, eragindako indarraren aurka higitzea da. Gauza bera gertatzen zaigu autobusa abiatzen denean. Kasu honetan motorrak aurrerantz egiten duen indarrari oposatzeko joera izaten dugu, […]
-
Indarrak eta higidura
21 otsaila, 2007Dakigunez, indarrak gorputzen pausaguneko edo higidurako egoera aldatzeko gai diren ekintzak dira. Unitate didaktiko honetan indarren eta higiduraren arteko erlazioa aztertuko dugu: Gorputzen higiduren eta higidura horiek sortarazten dituzten indarren arteko erlazioa aztertzen duen Fisikaren atalari dinamika deritzo. Isaac Newton izeneko zientzialari ingelesak dinamika arautzen duten funtsezko legeak formulatu zituen. Lege hauei esker gorputz baten […]
-
Indarrak eta biraketa-higidura
21 otsaila, 2007Ikasturtearen hasieran ikusi genuen bezala, gorputz zurrunek bi motatako higidurak izan ditzakete: translaziokoa eta ardatz baten inguruko biraketakoa. Horrela, solido zurrunen edozein higidura translazio eta biraketa-higiduren konposizio modura kontsidera daiteke. Honen adibideak dira gurpil baten errodadura higidura edota torloju baten higidura. Indar momentua Puntu batetik pasatzen den ardatz baten inguruko biraketa sortaraziko duen indar baten […]
-
Eremu elektrikoa
16 otsaila, 2007Ikusia dugunez, gorputz kargatuek indar elektrikoak jasaten dituzte gorputzen masek indar grabitatorioak jasaten dituzten bezala. Gorputz baten inguruan eremu grabitatorioa sortzen den bezalaxe, gorputz kargatu baten eremu elektriko bat sortzen da, bere eragina distantzi indarren bidez azaltzen duena. Espazioalde batean kokaturiko karga elektrikoak berau inguratzen duen espazioa “aztoratzen” du, bere inguruan indar eremu bat sortuz, […]
-
Indar elektrikoa. Coulomb-en legea
16 otsaila, 2007Elektrizitatez kargatuta eta geldi dauden bi gorputzek euren artean egiten duten elkarrekintzazko indar elektrikoa Charles Augustin de Coulomb (1736-1806) fisikari frantsesak neurtu zuen lehenengoz 1785. urtean, horretarako tortsio balantza bat erabiliz. Coulomb-ek frogatu zuenez, karga biren arteko erakarpen edo alderapen indarra bi karga horien balio absolutuaren eta haien arteko distantziaren araberakoa da. Horrela atera zuen […]
-
Indar sistema baten erresultantea
31 urtarrila, 2007Azpiko irudian bi txakurrek eginiko eta indarrez herrestan eramandako lera bat ikus dezakegu. Sorturiko efektua, indarra egingo lukeen txakur bakar batek sortuko lukeenaren baliokidea da. Indar hori beste bien batura bektoriala da eta indar erresultantea deritzogu, edo huts-hutsean, erresultantea. Gorputz baten gainean eragiten ari den indar-sistema baten erresultantea, , sistemako indar guztien batura bektoriala da. […]
-
Indarren izaera bektoriala
31 urtarrila, 2007Mahai gainean geldi dagoen gorputzaren gainean gorputz hori higitzeko besteko intentsitatea duen indar bat ezartzen baduzu, gorputza indarra ezartzen dugun norabide eta noranzko berean higituko da. Beraz, ateratzen dugun ondorioa da indarra magnitude bektorial bat dela eta bektoreen bitartez adierazi daitekeela. Horrela, gorputz baten gainean indar batek eragingo duen efektua, indarra aplikatzen deneko puntuaren, bere […]
-
Indarren izaera
31 urtarrila, 2007HIGIDURAREN IKUSPEGITIK Orain arteko gorputzen higiduraren azterketak ahalbidetu egin digu higidura-mota desberdinak arautzen dituzten legeak formulatzea. Hala ere, mota honetako galderak erantzunik gabe geratu dira oraindik: zergatik higitzen dira gorputzak?, zergatik gelditzen dira?, zergatik aritzen dira biraka? Etab. Altzari bat bultzaka higiarazten, baloi bat gelditzen, malguki bat luzarazten edo buztin zatia moldeatzen dugunean, indar bat […]
-
Osziladore harmonikoaren dinamika
26 iraila, 2006Orain arte osziladore harmonikoaren higiduraren azterketarekin aritu gara bere posizioa aldarazten duen kausa kontutan hartu gabe. Baina, Newton-en bigarren printzipioa aintzat hartzen badugu, HHS-a higidura azeleratua izanik behar beharrezkoa da tartean gorputzaren gainean eragiten duten indar guztien ordezkari bat egotea. Hauxen da, hain zuzen ere, saio honetan aztertuko duguna; zeintzuk dira HHS eragiten duten indarren […]
-
Karga higikor baten gaineko indar magnetikoa. Lorentzen legea
24 apirila, 2006Demagun espazioko gune batean eremu magnetikoa dagoela . Azterketa erraztearren har dezagun eremu hori uniformea dela (oraingoz ez zaigu axola bere jatorria). Esperimentalki froga daiteke eremu horren barruan erreposoan dagoen gorputz kargatu bat kokatzen badugu, bere gainean ez dela azaltzen erreposo egoera hori aldarazten duen inongo indarrik. Ez da gauza berbera gertatzen, ordea, eremu horren […]