'Higidura' Tag
-
Indarrak eta higidura
21 otsaila, 2007Dakigunez, indarrak gorputzen pausaguneko edo higidurako egoera aldatzeko gai diren ekintzak dira. Unitate didaktiko honetan indarren eta higiduraren arteko erlazioa aztertuko dugu: Gorputzen higiduren eta higidura horiek sortarazten dituzten indarren arteko erlazioa aztertzen duen Fisikaren atalari dinamika deritzo. Isaac Newton izeneko zientzialari ingelesak dinamika arautzen duten funtsezko legeak formulatu zituen. Lege hauei esker gorputz baten […]
-
Higidura parabolikoa
18 urtarrila, 2007Higidura parabolikoa sortzen da gorputz bat lurretik hasierako v0 abiaduraz eta horizontalarekin θ angelua osatzen duen norabide batez botatzen dugunean eta jaurti ondoren, gorputza aske gelditzen denean. Hasieran gorputza jaurtitzen dugun norabidean abiatuko da, baina bere pisuaren eraginez ibilbidea aldatu eta azkenerako erori egingo da. Higidura hori aztertzeko, aireak higidurari egiten dion marruskadura indarra nulua […]
-
Bi HZU perpendikularren konposizioa
10 urtarrila, 2007Demagun arraunlariak ibaia zeharkatu nahi duela txalupa batean, ibaiertzekiko norabide perpendikularra hartuta. Ibaiko korronteak desbideratu egingo du txalupa eta, izatez, ibilbidea ibaiertzarekin α angelua osatzen duen lerro zuzen bat izango da. Txaluparen benetako higidura honako bi higidurez osatuta dago: Ibaiertzekiko perpendikularra den HZU bat, arraunlariaren ahaleginaren kausazkoa. Ibaiertzekiko paraleloa den HZU bat, ibaiko korrontearen kausazkoa. […]
-
Gainezartze Printzipioa
8 urtarrila, 2007Orain arte higidura sinpleak kontsideratu ditugu, dimentsio bakarrekoak. Nolanahi dela, naturan bi dimentsio edo gehiagoko higidurak agertzen dira. Higidura horiek, higidura konposatuak deritzegunak, bi higidura sinpleren edo gehiagoren konbinazioak dira. Datozen egunetan bi higiduren konposaketaren ondorioz higitzen diren hainbat gorputzen higidurak aztertuko ditugu. Jada XVI. mendean Galileok, higidura hauek aztertu ondoren, higiduren independentziaren printzipioa eman […]
-
Gorputzen higidura eremu grabitatorio baten barnean
13 azaroa, 2006Higiduraren deskribapena XVII. mendearen hasieran, Galileok gorputzak jausten zuten higidura aztertu zuen. Higidura hori aztertzeko, Pisako dorre makurretik masa eta itxura desberdineko gorputzak erortzen uzten omen zituen eta esperimentu batetik bestera gauza horien itxura eta jausten uzteko altuera aldatzen omen zituen. Esperimentu horien ondorioz, Galileok gorputz batek erortzean egiten duen distantzia eta erortzeko behar izan […]
-
Higidura Zuzen eta Uniformeki Azeleratua (HZUA)
6 azaroa, 2006Higiduraren deskribapena Irudian ikus daiteken bezala, higikariaen abiaduraren norabide eta noranzkoak denborarekiko konstanteak dirauten bezala, bere modulua kantitate konstante batean handitu edo txikitzen da. Horrexegatik daukagu higidura zuzen eta uniformeki azeleratu bat. Lehen ikusi dugun bezala, ibilbide zuzena duen higikari batek ez du bere norabidea aldatzen eta, ondorioz, higidura horretako azalerazioaren osagai normala zero da. […]
-
Higidura Zuzen Uniformea (HZU)
27 urria, 2006Higiduraren deskribapena Adibidean ikusten denaren arabera, higidura zuzena da higikariak deskribatzen duen ibilbidea zuzena delako. Honetaz gain, bere abiadura konstantea mantentzen du modulu, norabide eta noranzkoan. Horrelakoetan higidura hori zuzen eta uniformea dela esaten da. Aurreko unitatean ikusi dugu azelerazioarn osagai normalak abiaduran gertatzen diren norabide aldaketak adierazten dituela. HZUan ibilbidea zuzena denez, abiadura ibilbidearekiko […]
-
Azelerazioaren osagai intrintsekoak
6 urria, 2006Higikari batek bere ibilbidearen gainean duen posizioa, A, zehazteko, ondorengoa egin dezakegu: Erreferentzi modura ibilbideko O puntu bat hartu. O eta A-ren arteko ibilbidea irudikatu. O jatorria eta A puntua banatzen dituen distantzia, ∆s. Ibilbideko edozein punturi lotu diezaiokegu ibilbidearekiko ukitzailea den ardatz batek eta ibilbidearekiko perpendikular den beste ardatz batek eraturiko erreferentzi sistema. Erreferentzi […]
-
Azelerazioa
29 iraila, 2006Automobileko gidariak bihurgunea hartzeko gidagailuari eragiten dionean, abiadura bektorearen norabidea aldatuz doa aldiunetik aldiunera. Eta gidariak azeleragailuari sakatzen dionean, aldatu egiten da abiadura bektorearen modulua. Abiaduraren aldaketa gertatzen denean, modulua izan zein norabidea izan, azelerazioa dago. Abiadurarekin gertatzen den bezala, batez besteko azelerazio eta aldiuneko azelerazioaren artean desberdindu beharko dugu. Batez besteko azelerazioa Irudian ikus […]
-
Abiadura
22 iraila, 2006Alboko taulan Oscar Pereiro ziklista galiziarrak 2006ko Tourrean erlojuaren aurkako proban eginiko tartekako markak adierazten dira. Datu horiek ikusita, galdera hauek egin ditzakegu: oso bizkorra izan al da Oscar Pereiro? Denbora guztian bizkortasun berberaz higitu al zen? Galdera hauei erantzuteko, abiadura kontzeptua sakonki aztertu beharko dugu. Batezbesteko abiadura Batez besteko abiadura, , desplazamendu bektoreak adierazten […]