'ariketak' Tag
-
Planeta eta sateliteen higidura
26 urtarrila, 2007Gaur egun, jadanik, inor ez da harritzen Ilargi berriak bailitzan, Lurraren inguruan orbita eliptikoetan (zirkularrak kontsidera daitezkeenak) biratzen duten satelite artifizialen agerpenaz. Satelite hauek, batzuek helburu baketsuak dituztenak (ikerketa, komunikazioak,…) eta beste batzuek belikoak, 30.000 km/h-ko inguruko abiadurarekin biratzen dute Lurraren inguruan. Baina, sateliteak orbitan ipintzea ez da izan azken urte hauetako arazoa bakarrik. Jadanik, […]
-
Giza begia eta bere akatsak
8 urtarrila, 2007Giza begia dioptrio esferiko batez eta lente batez (kornea eta kristalinoa, hurrenez hurren) eratutako sistema optikoa da. Sistema optiko honek objektuen irudi errealak eta alderantzikatuak sortzen ditu erretinan. Begiaren itxura 2,5 cm inguruko diametroa duen esferarena da gutxi gorabehera, esklerotika deritzon mintzaz inguratua; hau gardena da aurrealdean eta kornea deitzen zaio. Argiaren sarrera begian iris […]
-
Uhin geldikorrak
13 azaroa, 2006Azter dezagun jarrain zernolako interferentzia mota ematen den bi foku koherente lotzen dituen zuzeneko edozein puntutan. Uhin geldikorrak abiadura berean, norabide berean eta aurkako norantzan aurrera egiten duten bi uhin sinusoidal berdin interferitzen dutenean sortzen dira (ikus ondorengo appletak: I eta II). Gainezartzen diren uhinak bakarka aztertzean puntu guztiek anplitude berberarekin bibratzen dutela ikus daiteke. […]
-
Uhinen interferentziak
7 azaroa, 2006Partikula batek aldi berean bi uhinen edo gehiagoren higiduraren eragina jasaten duenean uhin interferentzia dagoela esaten da. Azter dezagun jarraian fenomeno hau. Elkar interferitzen duten uhinak ezaugarri oso ezberdinetakoak izan daitezke eta, honen arabera, partikularen benetako bibrazioaren azterketa matematikoa oso konplikatua izan daiteke. Fenomeno honen azterketa erraztu arren anplitude berdineko bi uhin harmoniko koherenteen (fase […]
-
Islapena eta errefrakzioa
31 urria, 2006Uhinek aurkezten dituzten propietate orokorrekin jarraituz, oraingo honetan garrantzia berezia duten bi fenomeno aztertuko ditugu: islapena eta errefrakzioa. Fenomeno hauek izaera guztietako uhinetan agertzen diren arren garrantzia berezia dute argiaren kasurako, nagusiski fenomeno hauetan oinarrituz azaltzen delako Optika Geometrikoaren atala. Beraz, azter ditzagun arretaz adierazitako fenomeno biak. Edozein ingurunetik hedatzen den uhin bat ezaugarri desberdineko […]
-
Difrakzioa
30 urria, 2006Uhinen difrakzio fenomenoa hasiera batean pentsa daitekeena baina fenomeno arruntagoa da. Uhinek beraien hedapenean jasaten duten desbiderapenak aplikazio ugari izan ditzake gure bizitzan. Partikula sorta bat irekiune bat daukan pantaila batera jaurtitzen badugu, irekiunera jausten direnak beren higidurari eutsiko diote perturbaziorik jasan gabe; pantailara jausten direnak, berriz, gelditu egingo dira edo, bestela, atzerantz errebotatuko dute. […]
-
Uhin higiduraren energia eta intentsitatea
20 urria, 2006Gai honen hasieran garbi geratu zen bezala, uhin batean energia da garraiatzen dena; uhin harmonikoan kasuan energia hau higiddura harmoniko sinpleari zor zaiona da. Hauxe da jarraian aztertuko duguna. Bide batez, energia hau espazioan zehar nola zabaltzen den ikasiko dugu Kontsidera dezagun ingurune elastiko batean hedatzen den uhin harmoniko bat. Ingurunearen bibrazioek partikulak harrapatzen dituzte […]
-
Dimentsio bakarreko uhin harmonikoaren ekuazioa
10 urria, 2006Jo dezagun soka luze bat dugula eta sokaren mutur batean oszilazio bat sortzen dugula. Oszilazio hori, denborarekin, sokaren beste puntuetara iritsiko da. Azkenik, sokaren puntu guztiak arituko dira modu berean oszilatzen. Sokan zehar uhina hedatu egin dela esango dugu. Ondorengo irudian dituzu soka batean hedatzen ari den uhinaren bi une desberdinetako egoerak. A irudian, uhina […]
-
Osziladore harmonikoaren energia
29 iraila, 2006HHSaren azterketa mekanikoarekin bukatzeko azterketa energetikoa egingo dugu. Orain arte egindako azalpenen arabera erraz uler daiteke osziladore harmonikoaren energia mekanikoa, alde batetik, zinetikoa dela (mugimenduan aurkitzen den partikula bat delako) eta bestetik potentziala (bere gainean agertzen den indarra zentrala delako: hau da, kontserbakorra delako). Beraz, kanpoko eraginetatik aske dagoen HHS batean energia kontserbatu egiten dela […]
-
Osziladore harmonikoaren dinamika
26 iraila, 2006Orain arte osziladore harmonikoaren higiduraren azterketarekin aritu gara bere posizioa aldarazten duen kausa kontutan hartu gabe. Baina, Newton-en bigarren printzipioa aintzat hartzen badugu, HHS-a higidura azeleratua izanik behar beharrezkoa da tartean gorputzaren gainean eragiten duten indar guztien ordezkari bat egotea. Hauxen da, hain zuzen ere, saio honetan aztertuko duguna; zeintzuk dira HHS eragiten duten indarren […]